Friday, July 17, 2015

Η ΠΑΡΕΑ ΤΩΝ 5 - Πέντε κεφάλια με δώδεκα πόδια...

Η "ΠΑΡΕΑ ΤΩΝ 5" είναι ίσως ο βασικότερος λόγος, που ευχαριστώ το Θεό για το περιοδικό ΜΠΛΕΚ, αφού κι η στραβή Μαρία γνώριζε πως το ΑΓΟΡΙ ήταν πάντα πολύ πιο hard-rock και cool. Φυσικά, οι "5" δεν ήταν παρά μια στιγμή στην πορεία του Μπλεκ, μια μικρή στιγμουλίτσα η οποία κάποτε ξεκίνησε και κάποτε τελείωσε. "Δυστυχώς" λέγω, καθόσο ο ίδιος ο Μπλεκ ήταν ένας από τους πιο ξενέρωτους-ever ήρωες, που πέρασε από τα χρονικά του "Διαβάζω ότι να 'ναι, γιατί είμαι 8 χρονών". Τόσο ξενέρωτος ώστε αν ήταν αρτοποίημα θα ήταν παξιμάδι. Δυσκολεύεσαι ακόμα και να τον πεις ήρωα. Περισσότερο, φέρνει στο μυαλό αποτυχημένο κιθαρίστα των Europe ή την Αλίκη Βουγιουκλάκη με ποντίκια. Δε θα 'ταν καλύτερα - δε θα ντρεπόμασταν λιγότερο; - αν ζητούσαμε απ' το περίπτερο το "ΠΑΙΔΙ ΠΑΝΘΗΡΑΣ";;; Το παιδί που τα έσπαγε και ήταν σταθερά το πρώτο πράγμα που διάβαζαμε και μας έφερνε πιο κοντά στον αραβικό πολιτισμό, καθώς ξεκινούσαμε την ανάγνωση ΠΑΝΤΑ από τις τελευταίες σελίδες;;; Αν λοιπόν με ρωτούσατε "Ποια είναι η αγαπημένη σου στάση;" ή "Γιατί τα συσκευασμένα ντοματίνια δεν είναι τόσο νόστιμα, όσο τα ντοματίνια του θείου Κώστα, από το Άργος;", προφανώς δε θα σας απαντούσα γιατί θα ήταν παντελώς άσχετες ερωτήσεις. Αν όμως με ρωτούσατε "Για ποιο πράγμα ακριβώς θα μετάνιωνες περισσότερο, αν το Μπλεκ δεν είχε εκδοθεί ποτέ;" η απάντησή μου - με εξαίρεση το cult και πέραν σύγκρισης Πανθηρόπαιδο - θα ήταν σταθερά η ίδια κι η ίδια, δηλαδή η ομολογία της εισαγωγικής μου φράσης. Προφανώς για τον ίδιο ακριβώς λόγο, πήρα μια μέρα τα δυο μου δάχτυλα (δείχτη και αντίχειρα) κι απέσπασα τις σελίδες των "5" από τα πρωτότυπα τεύχη του Μπλεκ (μεγίστη μαλακία φυσικά, που δεν κράτησα ολόκληρο το περιοδικό - περνούσα τότε και-καλά-σφοδρή φάση ωρίμανσης!) και τις φυλάω ακόμα προσεκτικά μέσα σε ντοσιέ με σελοφάν, υπό κανονικές συνθήκες πίεσης και θερμοκρασίας.

Η "Παρέα των 5" είναι συνώνυμο της δροσιάς, του καλοκαιριού και της θάλασσας (ακόμα κι όταν ο καιρός βαραίνει και μας κάνει νερά). Ταυτίζεται όχι με την αφελή παιδικότητα του ΠΟΠΑΫ ή του ΣΕΡΑΦΙΝΟ, αλλά μ' εκείνη την παιδικότητα, που παραδίδεται σιγά-σιγά στην εφηβεία. Οι χαρακτήρες δεν έχουν καμία σχέση με τα χαζοχαρούμενα ΣΤΡΟΥΜΦΑΚΙΑ ή τον BENOÎT BRISEFER του PEYO ("ΠΙΚΟΣ Ο ΤΡΟΜΕΡΟΣ", στα ελληνικά - αν έχετε το Θεό σας!), καθώς οι χαρακτήρες δεν παρασύρονται από τις συγκυρίες, έρμαιοι όπως ένα παιδί, αλλά παίρνουν πρωτοβουλίες κι αναλαμβάνουν ευθύνες. Οι "5" - δηλαδή, οι 4 καθότι ο Ντάγκο είναι ένα κωλόσκυλο του κερατά, που δε στρώνει τον κώλο του σ' ένα μέρος - είναι ο πρωτο-μούστακος έφηβος, δηλαδή το μετά-παιδί που έχει αποκτήσει πια αρκετή αυτοσυνειδησία, ώστε απαιτεί να το αντιμετωπίζεις σαν ενήλικα, γυρεύοντας τη θέση του στον κόσμο.

Ωστόσο, ακόμη κι αυτές οι καλά δουλεμένες λεπτομέρειες, έχουν τα δικά τους εσωτερικά όρια, καθώς οι χαρακτήρες των πρωταγωνιστών, ποτέ δεν αποκτούν περισσότερο βάθος απ' όσο χρειάζεται (όπως πχ. ο ΘΟΡΓΚΑΛ ή ο ΚΟΡΤΟ ΜΑΛΤΕΖΕ), ώστε να πάψουν να παραμένουν comic-σικοί, δηλαδή κωμικοί κι αυθόρμητοι. Το γεγονός, πάντως, ότι οι χαρακτήρες των 4 + 1 είναι καλά δουλεμένοι και πειστικοί, οφείλεται - το πιθανότερο - στις λογοτεχνικές τους καταβολές, καθώς δηλαδή προϋπήρχαν ως βιβλία για τους μικρούς μας φίλους, των οποίων τα comics δεν αποτελούν παρά ελεύθερες αποδόσεις και διασκευές. Το γεγονός δε ότι βαθαίνουν όσο πρέπει και όχι περισσότερο είναι σοφή επιλογή, καθώς το comic προορίζεται προφανώς για να σε διασκεδάσει κι όχι για να σε κάνει να σκάσεις για την καταγωγή και το πεπρωμένο του ανθρώπου, όπως κάθε φορά που διαβάζεις το λογαριασμό της ΔΕΗ.

Εδώ, φυσικά, δε θα κάνω μνεία σε όλη τη σειρά - που δεν είναι και ιδιαίτερα μεγάλη - αλλά μονάχα στις τρεις ιστορίες, που γνώρισα και αγάπησα, μέσω του Μπλεκ.

1 - Ο ΘΕΟΣ ΤΩΝ ΙΝΚΑΣ - Και πήδηξε ο μικρός θεός...

Από κάποιο τεύχος του Μπλεκ. Συγκίνηση!

Ευθύς αμέσως, παραθέτω ένα ολοσέλιδο της ιστορίας και στο καπάκι θα προβώ σε άτακτο σχολιασμό...

1 + 1 + 1 + 1 + 1 = 5

Δεν χρειάζεται πολύ ώρα ή πολλές γνώσεις, για να καταλάβει κανείς ότι το πενάκι του ΒΕΡΝΑΡΔΟΥ DUFOSSÉ είναι υποδειγματικό, από πολλές απόψεις! Άριστες ανατομικές σχέσεις και θέσεις-στάσεις σωμάτων. Εξαιρετική συνέπεια φυσιογνωμιών, από καρέ εις καρέν - κάτι για το οποίο τρέφω ιδιαίτερη ευαισθησία, μαζί με το lettering.

Αλλά η κορυφαία του ικανότητα είναι η παρακάτω: δεν υπάρχει ούτε ένας ήρωας, ο οποίος να στέκεται κάπου αδιάφορος, σα συμβατική, σχεδιαστική υποχρέωση ή βάρος. Παρά, καθείς με την τρέλλα του, συμπεριφέρονται όλοι - σχεδόν παντού - σύμφωνοι προς την ιδιαίτερη προσωπικότητά και τα χούγια τους. Εδώ ο Dufossé υποδεικνύει μια άριστη ικανότητα: άλλοτε με μια γκριμάτσα, άλλοτε με μια κίνηση του χεριού ή μια στάση του σώματος, άλλοτε μ' ένα βλέμμα. Έτσι, απλά, δίχως σεναριακούς πλατειασμούς αλλά με περισσή λιτότητα (σχεδόν δωρική) αναπτύσσονται στην εντέλεια όλοι οι χαρακτήρες, από την πρώτη σελίδα - κι αν θέλουμε να το τραβήξουμε ακόμη περισσότερο, σχεδόν από το πρώτο καρέ, τα πάντα έχουν ήδη μπει στη θέση τους. Απλά εξαιρετική δουλειά!!!

Τα σώματα βρίσκονται σε μια διαρκή κίνηση, με εσωτερική ένταση, έναν ανεξάντλητο δυναμισμό, γεμάτα σφρίγος, δροσιά κι ενέργεια. Κι εδώ ο Dufossé τα καταφέρνει άριστα, να αποδώσει τη φρεσκάδα μιας νεανικής περιπέτειας. Αντίθετα από τον Μαντ Νόρτον, όπου υπήρχε μια καλοδουλεμένη θεατρικότητα των σωμάτων ώστε να μην εκπίπτει η φυσικότητα, εδώ τα σώματα υπερβάλλουν, στα όρια του θεατρινισμού. Κι ωστόσο, αυτή η ρήξη με το μέτρο δεν γίνεται εμετική, όπως στις τεχνικές κλισέ των αμερικάνικων υπερηρώων, όπου δεν εξυπηρετούν παρά το θέαμα και τίποτε περισσότερο. Αν βγάλεις το κεφάλι απ' τον έναν σουπερ-ήρωα και το κολλήσεις σε κάποιον άλλο, δε θα καταλάβει κανείς τη διαφορά: ίδια μπράτσα, ίδια μπούτια, ίδια κατσαρά μαλλιά. Στους "5" όμως, η ευρωπαϊκή κουλτούρα καταδεικνύει για πολλοστή φορά την ανωτερότητά της: τα σώματα "εκτροχιάζονται" απ' το τυπικό, γιατί εξυπηρετούν αλλού την προσωπικότητα του φέροντα κι αλλού αυτή καθαυτή τη δράση. Να το πω κι αλλιώς: η υπερβολή είναι συστατικό κομμάτι της δημιουργίας κι όχι αξεσουάρ που επιβάλλει η μόδα ή πλαφόν που επιβάλλει η συνήθεια κι η καλλιτεχνική οκνηρία.

Απολαμβάνουμε συνέπεια: ο καθένας ασχολείται με την ιδιαίτερη κλίση του,
σε άκρα συμφωνία με τις συμπεριφορές που παρατηρήσαμε στα προηγούμενα καρέ...

Αν μας εκβίαζε τώρα κανείς να βρούμε, ντε-και-καλά, κάτι αρνητικό, θα μπορούσαμε να παραδεχτούμε ότι τα καρέ είναι τόσο πυκνογραμμένα, γεμάτα λεπτομέρειες που συχνά καβαλάνε και τα γειτονικά καρέ, ώστε η σελίδα μοιάζει βαρυφορτωμένη κι ίσως κουραστική στο μάτι και την ανάγνωση. Επειδή όμως μιλάμε για τις (αναγκαστικά) φτηνές προδιαγραφές ενός λαϊκού, εβδομαδιαίου περιοδικού της δεκαετίας του '80, τότε οι παρατηρήσεις αυτές έχουν βάση, πιθανότατα, αλλού και όχι στο comic καθαυτό. Αν οι σελίδες ήταν εκτυπωμένες στο μεγαλύτερο σχήμα ενός αυτόνομου comic, όπως πχ. ο Αστερίξ, τότε το μάτι μπορεί να χόρταινε από τον πλούτο, αντί να κουράζεται. Αν οι σελίδες ήταν όλες έγχρωμες κι όχι 2-2 εναλλάξ, ίσως οι λεπτομέρειες αναδεικνύονταν αντί να ισοπεδώνουν τη σελίδα. Ήδη, στο παραπάνω έγχρωμο απόκομμα από το Μπλεκ, η διαφορά είναι περισσότερο κι από εμφανής. Φανταστείτε τώρα, αν αντί για τα φτηνά χαρτιά και μελάνια, είχαμε το ίδιο ακριβώς εκτυπωμένο με πλούσια και ζωντανά χρώματα, πάνω σε χαρτί καλής ποιότητας (και φυσικά ΜΑΤ, ΜΑΤ, ΜΑΤ!!! κι όχι εκείνες τις γυαλιστερές μαλακίες, που αλλάζεις στο κρεβάτι όλες τις δυνατές στάσεις, μέχρι να βρεις εκείνη τη μοναδική γωνία 0,05 ακτινίων, όπου το πορτατίφ δεν ξαμολάει ορδές φωτονίων καραντάν πάνω στο οπτικό σου νεύρο!). Εντάξει, το φανταστήκατε;; Όχι ε; Ε καλά κι εμείς χεστήκαμε...

Παλαιοπωλείο, βράδυ, παράνομα, με την
αγαπημένη σου παρέα: το φετίχ κάθε πιτσιρικά!!!

Υστερόγραφο 2019

Μα καλά, πού πήγαν τα νούμερο 2 και 3;; Τα σχολίασα ποτέ και πήγαν άκλαφτα από την κλασική διακοπή ρεύματος, η οποία καραδοκεί ένα δευτερόλεπτο και μισή σκέψη πριν απ' το πολυπόθητο save, ή το ξέχασα εντελώς με παντελώς;; Πω ρε φίλε, γι' αυτό δε με διαβάζει κανείς! Όχι γιατί γράφω μαλακίες, αλλά πρωτίστως γιατ' είμαι ασυνεπής!

Friday, July 10, 2015

ΜΑΝΤ ΝΟΡΤΟΝ - Τονε ξέρει η μάνα του;;

Τι ξετρύπωσα πάλι ο πούστης!! Σκαλίζοντας τ' αρχεία μου, για την δακρύβρεχτη υπόθεση της "Ελληνικής Μυθολογίας" - η οποία ευθύνεται επίσης για τη νεκρανάσταση του Νίκου Τσιφόρου, που περιφέρεται έκτοτε ως βαμπίρ σε Πεδίον του Άρεως και Central Park, ρωτώντας περαστικούς κι ανύποπτους, έλληνες κομίστες, αν γνωρίζουν τον Παγώνη και τον Βλαχάκη κι αν η απάντηση είναι αρνητική τους πίνει το μελάνι - έπεσα πάνω σε ένα σωρό ξεχασμένα διαμάντια!! Διαμάντια ανυπολόγιστης καλλιτεχνικής - κι επιπλέον συναισθηματικής - αξίας, αποκομμένα και φυλαγμένα με φροντίδα, από παλιά τεύχη των ΜΠΛΕΚ, ΑΓΟΡΙ, ΜΑΝΙΝΑ, ΚΑΤΕΡΙΝΑ και τα σχετικά. Όχι ρε κόθορνοι, δε ντρέπομαι για τα δύο τελευταία. Αν θέλετε μάλιστα να μάθετε, μερικούς από τους θαυμασιότερους σχεδιαστές, τους συναντούσες εξίσου σε Μπλεκ ή Αγόρι, σε ιστορίες περιπετειώδεις ή γεμάτες περιπέτεια, κι εξίσου σε Μανίνα ή Κατερίνα, σε ιστορίες κοινωνιώδεις ή γεμάτες κοινωνία. Καραγκιόζηδες και μόνο που το σκεφτήκατε, να με κοροδέψετε. Στο κάτω-κάτω, δεν τ' αγόραζα εγώ. Ένας φίλος μου.

Ένα από αυτά τα μικρά, ξεχασμένα διαμάντια ήταν και ο ΜΑΝΤ ΝΟΡΤΟΝ, που - χωρίς να είναι 100% βέβαιο - πρέπει να δημοσιεύτηκε αρχικά στην ΚΑΤΕΡΙΝΑ (όχι τη Σούπερ, την άλλη με τα λιγότερα οκτάνια). Τα παιδιά στο COMICS TRADES ισχυρίζονται ότι δημοσιεύτηκε στο ΜΠΛΕΚ Νέας Περιόδου ως ΜΑΝΤΥ ΡΙΛΕΥ (έτσι, χωρίς διαλυτικά! προφανώς, οι κολοσσοί του Μπλεκ ρεύονταν από ικανοποίηση, κάθε φορά που διάβαζαν "Ρίλεφ"!), αλλά τα φυλαγμένα μου αντίτυπα είναι τόσο κίτρινα, που δεν μοιάζουν να 'χουν καμία σχέση με τίποτα νέο. Άσε που έχουν κάτω-κάτω promotion της Κατερίνας. Άσε που σε διάφορες, παρεμβαλλόμενες στήλες, η θεματολογία είναι τόσο φλώρικη, ώστε οι συμβατικές, κοινωνικές προκαταλήψεις μόνο σ' ένα κοριτσίστικο περιοδικό θα παρέπεμπαν. A, το δικό μου έχει κι άλλο τίτλο! Το είπαμε;;;

Το μόνο εύκολο, λοιπόν, ήταν να ανακαλύψω το σχεδιαστή, καθώς σε κάθε σελίδα έβαζε τη τζίφρα του. Πρόκειται, λοιπόν, για δουλειά του εκπληκτικού Αργεντίνου ERNESTO RUDESINDO GARCIA SEIJAS. Είναι αλήθεια, ότι η Αργεντινή έχει βγάλει ένα σωρό ΤΙΤΑΝΕΣ του σχεδίου κι είναι κρίμα, που στη χώρα μας έφταναν συνήθως ανώνυμοι ή ξώφαλτσοι. Να βρω, ωστόσο, ποια διαολεμένη, πρωτότυπη δημιουργία του έφτασε στη χώρα μας ως Μαντ Νόρτον, μου έβγαλε την πίστη για ώρες ατελείωτες. Η βεβαιότητα, πως ο πρωτότυπος τίτλος δε θα είχε καμία σχέση με "Μαντ" ή "Νόρτον", δε βοήθησε και ιδιαίτερα. Είναι σα να ψάχνεις την ταινία "The Shawshank Redemption", ρωτώντας τον κόσμο αν ξέρει κάτι για την "Τελευταία Έξοδο Ρίτα Χέιγουορθ". Στην καλύτερη, θα σου απαντήσουν να πας από τον περιφερειακό Υμηττού και να ξαναρωτήσεις στο δρόμο. Τελικά, μόλις πριν 5 λεπτά - κι ενώ είχα αποφασίσει να ολοκληρώσω αυτή την ανάρτηση, εν αγνοία της αληθινής αλήθειας - το βρήκα, σχεδόν αναπάντεχα και κατά τύχη, που αλλού; παρά σε μέρος, που είχα σαρώσει επανειλημμένα κι άκαρπα: στην επίσημη σελίδα του Seijas. Όχι ως Μαντ Νόρτον, φυσικά, αλλά ως MANDY RILEY. Ετσι, με αυτή τη γνώση στην αιχμή του δόρατός μου, ήταν πλέον εύκολο να διαρρήξω, ασύστολα και ξεδιάντροπα, τα παραπετάσματα του διαδικτύου.

Και καλά το Μάντυ Ρίλεϋ, από Μάντυ Ράιλι, μπορώ να το καταλάβω. Έζησα κι εγώ
τ' αγγλικά της δεκαετίας του '80 και ξέρω. Είναι περίπου σαν αυτά που μιλάνε οι πολιτικοί
μας, από καταβολής του Ελληνικού Κράτους. Αλλά εκείνο το ρημάδι το Μαντ Νόρτον;;;
Ειλικρινά, ποια ακριβώς μπουρδοκλανίαση ωθεί μερικούς επιμελητές σε τέτοιας τεράστιας
βαρύτητας παρεμβάσεις, θα μείνει για πάντα μυστήριο, σαν το περιεχόμενο της τσάντας
στο Ronin. Εξαιτίας τους, τα κορίτσια της Κατερίνας και τ' αγόρια του Μπλεκ, μεγάλωσαν
μέσα στο σκότος και την παραπληροφόρηση και πιθανότατα,
για τον ίδιο λόγο, να
κατέληξαν σε μεγαλύτερη ηλικία κλανιάρηδες ψηφοφόροι του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ.

Τέλος πάντων, από τους μόρτες στο Comics Trades, μαθαίνουμε επιπλέον ότι στο σενάριο είναι κάποιος RAY COLLINS και ζωή να 'χει το παιδί.

Λοιπόν, ο Μάντ ή Μάντυ ή Σάντυ ή όπως διάολο θέτε να τον φωνάζετε, είναι το αποτέλεσμα αυτού ακριβώς, που ορίζω ως σχεδιαστική ταλεντάρα!!. Ο Seijas συγκεντρώνει όλα εκείνα τα στοιχεία, που τον καθιστούν ΜΕΓΙΣΤΟ!!

1. Ασύγκριτη και ασυγκράτητη σχεδιαστική άνεση, γραμμές που ρέουν πάνω στο χαρτί με αβίαστη φυσικότητα, χωρίς να γίνονται στιγμή ενοχλητικά χαλαρές.

2. Υπεράνθρωπη και απάνθρωπη συνέπεια σε αναλογίες και ακρίβεια φυσιογνωμιών, από καρέ εις καρέν (περίεργο, πάλι μου 'ρθε στο μυαλό ο Rosinski).

3. Άφταστη γνώση ανατομίας και αριστουργηματική φυσικότητα στις θέσεις και στις στάσεις των σωμάτων.

4. Εξαιρετικός δυναμισμός κίνησης, χωρίς να καταφεύγει σε υπερβολές και θεατρινισμούς. Χαρακτηρίζεται, όμως, από απαράμιλλη θεατρικότητα, που είναι εντελώς διαφορετικό φρούτο.

5. ΑΝΥΠΕΡΒΛΗΤΗ τέχνη σκίασης, είτε πρόκειται για γέμισμα, είτε για γραμμοσκίαση, είτε δεν ξέρω 'γω τι άλλο. Λίγοι μπορούν να συγκριθούν μαζί του σε αυτό.

Γενική εντύπωση: εντάξει, ο άνθρωπος έιναι ΘΕΟΥΛΗΣ!!!

Δυστυχώς, ενώ μικρότερος έβρισκα και στο σενάριο μια εσωτερικότητα και μια ποίηση, που με κέρδιζε αμαχητί, πλέον ενηλικότερος βρίσκω τις εκφράσεις εμετικά αφελείς κι απλοϊκές -  τουλάχιστον, όσον αφορά σε τούτες τις δύο μικρές ιστορίες, που έχω κρατήσει και τιτλοφορούνται "ΑΝΤΡΑΣ" και "Ο ΑΚΡΟΒΑΤΗΣ". Δεν θα ήμουν, ωστόσο, απόλυτος στη θέση μου, καθώς με την ύστερη γνώση του βαρέως πλήγματος, που δέχτηκε αυτό το ίδιο το όνομα του ήρωα από τους εξωγήινους μεταφραστές, θα μπορούσε κάλλιστα το πρωτότυπο κείμενο να ήταν απλά εξαιρετικό. Αυτά και σε κουβέντα να βρισκόμαστε.

Αν όχι από τα must-read λοιπόν, από τα must-see-γουρα. Σας αποχαιρετώ, χαρίζοντάς σας μερικά πανέμορφα και χαρακτηριστικά στιγμιότυπα...

Από τα πιο όμορφα σχέδια, που έχω δει ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΟΥ!!!

Προσέξτε με πόσους διαφορετικούς τρόπους μπορεί να σκιάζει, ο παλιο-κερατάς!!!
Και είναι μόνο ένα μικρό δείγμα, έτσι; Απολαύστε, επίσης, άνεση και φυσικότητα σωμάτων.

Μοναδικές φυσιογνωμίες!!!

Συγκρίνετε την εξαιρετική στάση και ανατομία του Seijas,
μ' εκείνη την απύθμενη παπαριά του Hermann στον Πρινς...

Wednesday, July 8, 2015

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ - Σχεδόν του Νίκου Τσιφόρου... [Μερος 2ο]

3. ΤΕΧΝΗ ΧΩΡΙΣ ΔΙΑΣΚΕΥΗ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣ ΤΣΙΦΟΡΟ - Τα ζουμπούλια στο μπαλκόνι.

Η ολοκλήρωση του τεύχους σε αφήνει με ανάμικτα, αισθητικά αισθήματα. Τα χρώματα είναι τόσο ζωντανά, τόσο έντονα - σχεδόν, θυμίζουν παιδική ζωγραφιά - που σε γεμίζουν καλή διάθεση και χαρουμενιά. Το αποτέλεσμα είναι θετικό και σε κάνει να ξεχνάς ή να παραβλέπεις το εφηβικό σκίτσο. Λέω το σκίτσο "εφηβικό" όχι με δηκτική, παρά με καλή διάθεση. Έχει την μεταβλητότητα και την απόκλιση, που έχουν τα σχέδια ενός ταλαντούχου εφήβου, ο οποίος εξαιτίας του νεαρού της ηλικίας, υστερεί ως προς την επαρκή καλλιέργεια και τριβή. Αυτά αντανακλούν, συνεκδοχικά, στη σχεδιαστική συνέπεια και τη σταθερή απόδοση. Δεν έχει να κάνει με τις ξεπέτες του Rosinksi, που είναι κι επαγγελματίας, κακό χρονο νά 'χει. Εδώ, ακόμα κι όταν ο Παγώνης βάνει τα δυνατά του, το αποτέλεσμα είναι μέτριο. Ο Παγώνης όμως θριαμβεύει λόγω τιμιότητας. Αυτός είναι, δε σε κοροϊδεύει. Γενικότερα, έχει να κάνει, φαντάζομαι, με τον ελληνικό ερασιτεχνισμό, τον οποίο πάλι δεν εννοώ αρνητικά, αλλά υπό την έννοια ότι έπρεπε να περάσουν πολλά χρόνια ακόμη, ώστε να δούμε επαγγελματίες κομίστες στην χώρα μας.

Είτε ως Ήλιος, είτε ως Ηλιάνα, η φιλοδοξία - εδώ - επίτευξης ενός
αξιοπρεπούς ρεαλισμού, μιας στιβαρής θεϊκότητας, πέφτει στο κενό:
ασυμμετρία και χαλαρότητα. Αδυναμίες, που προφανώς δε γίνονται
εύκολα αντιληπτές στην καρικατούρα.

Εδώ, στη φωτοσκίαση των βράχων, ο Παγώνης δείχνει αντιθέτως
μια αναπάντεχη, σχεδιαστική αντίληψη και ωριμότητα. Δε θα με
εξέπληττε, αν μάθαινα ότι παρ' όλα αυτά είναι ένας ικανότατος ζωγράφος.

Ορίστε, μερικά παραδείγματα ακόμη, ως προς το τι μπορεί να περιμένει κανείς...

Το χρώμα εδώ σώζει πολλά.
Το βασικό σκίτσο είναι μια ξεπέτα του κιαρατά!

Και να θες να το φτιάξεις χειρότερο, δε γίνεται!

Όσοι από εσάς με διαβάζω, θα έχει πέσει στην αντίληψή μου, η ιδιαίτερη εκείνη ευαισθησία, που τρέφω προς το αξιοπρεπές lettering. Με αυτό κατά νου, είναι εύκολο να κατανοήσετε την απερίγραπτη έκπληξη κι ευτυχία μου, καθώς ήδη από το πρώτο καρέ τρακάρω γωνία Μεράκι με Ποιότητα. Αυτό επιβεβαιώνει τη γενική μου θέση, πως δηλαδή τα παιδιά και όρεξη είχαν κι αισθητική αντίληψη είχαν, απλά υστερούσαν κάπως στις ικανότητες.

Εξαιρετικά επαγγελματικό lettering!!! Αυτά να τα βλέπει
εκείνη η αλλήθωρη των Εκδόσεων ΑΛΘΑΓΙΑ.

Τελειώνω με μια μικρή - ίσως αβάσιμη - υποψία, έτσι απλά για να την καταθέσω, σε πείσμα των καιρών, που πλακωνόμαστε όλοι για μιαν ανάληψη. Στο παρακάτω σκίτσο, διακρίνουμε μια διακριτική διαφοροποίηση: η ανατομική στάση και προοπτική σώματος του ήρωα είναι - κατ' εξαίρεση - πολλά κλικ πιο πάνω, από τη γενικότερη, ανατομική μετριότητα του κόμικ. Μη σας ξεγελάει η χαλαρότητα της γραμμής. Αν η γραμμή ήταν στιβαρή κι έμπειρη, το σκίτσο θα ήταν συγκρίσιμο με τα καρικατουρίστικα, αλλά περίτεχνα σώματα των αθλητών του Ολυμπιονίκη Αστερίξ. Ετούτος ο αναπάντεχος εκτροχιασμός από την κανονικότητα του "ΟΚ, άντε άλλο ένα σκίτσο" μ' έβαλε σε υποψίες. Δεν είναι σπάνιο, κάποιος να επηρεάζεται ή να εμπνέεται από αλλού. Άντε θα το πω στα ίσα: δεν είναι σπάνιο κάποιος να κλέβει ή ν' αντιγράφει από αλλού! Έκανα μια μικρή έρευνα, ωστόσο μάταια. Δεν έχω παραιτηθεί ακόμη της υποψίας μου, αλλά το πιθανότερο είναι σύντομα να το ξεχάσω, καθότι έχω και σημαντικότερα πράγματα να κάνω.

Χμμμ, ύποπτη στροφή στην ποιότητα!
Δυστυχώς, δεν είναι στροφή. Απλή στροβοτιμονιά.

4. ΓΕΝΙΚΗ ΕΝΤΥΠΩΣΗ - Καθώς να καθαρίζουνε κρομμύδια.

Καθώς προείπα, το κόμικ είναι αξιοπρεπέστατο, τόσο για τα ελληνικά δεδομένα, όσο και για την εποχή του. Το χιούμορ του συνήθως κρυόκωλο, σπάνια αγγίζει το ύψος του Τσιφόρου, με τον οποίο δεν κατάφερε να βρει μια χρυσή τομή και διατηρεί με τη Μυθολογία του μόνο χαλαρή σχέση. Γενικά, όμως, περνάς καλά κι ενίοτε σε κάνει να χαμογελάς. Κυρίως, με τη σουρεαλιστική επένδυση των φόντων με πλείστες όσες άσχετες λεπτομέρειες, παρά με το κεντρικό γκαγκ. Σε αυτό το τελευταίο, όμως, θα μου επιτρέψετε να επιμείνω λιγάκι. Αλλά, να κι αν δε μου επιτρέψετε!

Υπάρχει ένα ερώτημα, το οποίο με γυροφέρνει και με κατατρώγει, από την πρώτη στιγμή που ξανάπιασα στα χέρια μου ετούτο το ρημάδι, πλέον ως μεσήλικας. Ένα ερώτημα ασύλληπτα σημαντικό, η απάντηση του οποίου - αν θέλω να είμαι τίμιος - είτε θα αφήσει το κόμικ στην ίδια ημι-μέτρια θέση ή θα το εκτινάξει σε ύψη δυσθεώρητα, όσον αφορά στην ανεκτίμητη συμβολή του στην προσωπική μου πορεία και εξέλιξη. Έχει να κάνει, κυρίως, με θέμα δημιουργικού timing: η κότα έκανε τ' αυγό ή το αυγό την κότα; Και κατ' επέκταση: ποιος είναι η κότα και ποιος είναι το αυγό και πόσα απίδια βάνει ο σάκος;

Πριν από (... καθίστε, μετράω...) 20 χρόνια, αποφασίσαμε μ' έναν καλό μου φίλο να τολμήσουμε τη δημιουργία ενός κόμικ. Κάτι κάναμε. Διαβάζοντας τώρα, 20 χρόνια μετά, τον "Ηρακλή", ένιωσα ξάφνου σαν να διαβάζω ξανά τους εαυτούς μας. Αυτό το κρύο χιουμοράκι, πλαισιομένο από αμέτρητες γελοίες και σουρεάλ λεπτομέρειες, ειδικότερες τεχνοτροπίες και ερασιτεχνικές λύσεις σε στήσιμο και ανάπτυξη, ήταν όλα μα όλα deja-vu. Πώς εξηγούνται όλα ετούτα τα μυστηριώδη;;; Δυο πράγματα μπορώ να σκεφτώ: (α) είτε η "Ελληνική Μυθολογία" είχε επηρεάσει την τρυφερή εκείνη ηλικία μας (11-12 χρονών, όταν εκδόθηκε) και μας είχε διαμορφώσει ασυνείδητα, (β) είτε είμασταν κι εμείς, όπως Παγώνηδες και Βλαχάκηδες, "θύματα" της ίδιας προγενέστερης παράδοσης.

Μπορεί τελικά, σε κάποιο βαθμό, να 'ναι και τα δύο εξίσου αληθή. Ο εμπλουτισμός των καρέ με διάσπαρτες, σπιρτόζικες ή παντελώς άσχετες λεπτομέρειες, δεν είναι μια παράδοση ξένη στο ευρωπαϊκό κόμικ, το οποίο διεκδικούσε και το 99% της επιρροής πάνω μας.

Ηρακλής μαινόμενος! Δεν υπάρχει η παραμικρή γωνίτσα του καρέ,
η οποία να έχει μείνει ανέγγιχτη, από φαντασία κι ό,τι να 'ναι.
Καρέ τόσο "βεβαρυμένα", από λεπτομέρειες, δε μπορώ να θυμηθώ
αν έχω ξανασυντήσει. Κάτι-κάτι μου διαφεύγει...

Εδώ το lettering πήγε για ύπνο και το σκίτσο τρισάθλιο. Το ζητούμενο ωστόσο
είναι ο καταιγισμός μαλακίας, ωσάν ο καλλιτέχνης να απεχθάνεται
τους κενούς χώρους. Εννοείται ότι εγκρίνω! :-)

Ακόμη και τούτο το καρέ-κλανιά
δε γλίτωσε από το σουρεαλισμό:
διακρίνουμε τρεις παρεμβάσεις.
Κανένας συμβιβασμός με την
κανονικότητα.

Για να προχωρήσουμε, τώρα, και στην αντιδιαστολή...

Ibanez, ο βασιλιάς των σουρεάλ εξώφυλλων. Το εσωτερικό, αντιθέτως, χαρακτήριζε ένας
ιδιαίτερος μινιμαλισμός, στα όρια της φτώχιας. Μην ξεχνάμε, επίσης, την Οδό Τρέλλας 13,
στο οπισθόφυλλο της Βαβούρας, που ήταν δική του (όχι η Βαβούρα, η Οδός Τρέλλας).

Ο αγαπημένος Αχιλλέας!!! Στη φαντασία του καμουφλάζ είναι έκδηλη
αυτή η ευρηματική νοοτροπία του "ό,τι να 'ναι"...

Ο Λεονάρντο δεν πήγαινε φυσικά πίσω, σε ευρηματικότητα.
Ωστόσο, εκείνο που με σημάδεψε ήταν οι γλώσσες του...

Μετά την αντιδιαστολή και λίγη αντιτριαστολή...

Σχολικές αμαρτίες. Προσέξτε τη γλώσσα, που λέγαμε.
Συγκρίνετε, επίσης, τους κεραυνούς και τους καπνούς
με το αντίστοιχο σκίτσο του Παγώνη! Τυχαίο ή μοιραίο;

Τις παράλληλες αφηγήσεις (αράχνη, τσαλακωμένο φύλλο), διδάχτηκα
επίσης από το Λεονάρντο του De Groot (κρανίο, γάτα-ποντίκι).

Πολύ μεταγενέστερο, γύρω στο '96. Προσέξτε πως,
ομοίως, απεχθάνομαι τους κενούς χώρους...

Ίσως ποτέ να μη μάθουμε την αληθινή αλήθεια. Ίσως όμως και να τη μάθουμε. Ίσως όμως και όχι. Ίσως και ναι. Ίσως, πάλι, είναι ώρα να δώσω χαιρετίσματα σε όλους...