ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ - Σχεδόν του Νίκου Τσιφόρου... [Μερος 2ο]

3. ΤΕΧΝΗ ΧΩΡΙΣ ΔΙΑΣΚΕΥΗ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣ ΤΣΙΦΟΡΟ - Τα ζουμπούλια στο μπαλκόνι.

Η ολοκλήρωση του τεύχους σε αφήνει με ανάμικτα, αισθητικά αισθήματα. Τα χρώματα είναι τόσο ζωντανά, τόσο έντονα - σχεδόν, θυμίζουν παιδική ζωγραφιά - που σε γεμίζουν καλή διάθεση και χαρουμενιά. Το αποτέλεσμα είναι θετικό και σε κάνει να ξεχνάς ή να παραβλέπεις το εφηβικό σκίτσο. Λέω το σκίτσο "εφηβικό" όχι με δηκτική, παρά με καλή διάθεση. Έχει την μεταβλητότητα και την απόκλιση, που έχουν τα σχέδια ενός ταλαντούχου εφήβου, ο οποίος εξαιτίας του νεαρού της ηλικίας, υστερεί ως προς την επαρκή καλλιέργεια και τριβή. Αυτά αντανακλούν, συνεκδοχικά, στη σχεδιαστική συνέπεια και τη σταθερή απόδοση. Δεν έχει να κάνει με τις ξεπέτες του Rosinksi, που είναι κι επαγγελματίας, κακό χρονο νά 'χει. Εδώ, ακόμα κι όταν ο Παγώνης βάνει τα δυνατά του, το αποτέλεσμα είναι μέτριο. Ο Παγώνης όμως θριαμβεύει λόγω τιμιότητας. Αυτός είναι, δε σε κοροϊδεύει. Γενικότερα, έχει να κάνει, φαντάζομαι, με τον ελληνικό ερασιτεχνισμό, τον οποίο πάλι δεν εννοώ αρνητικά, αλλά υπό την έννοια ότι έπρεπε να περάσουν πολλά χρόνια ακόμη, ώστε να δούμε επαγγελματίες κομίστες στην χώρα μας.

Είτε ως Ήλιος, είτε ως Ηλιάνα, η φιλοδοξία - εδώ - επίτευξης ενός
αξιοπρεπούς ρεαλισμού, μιας στιβαρής θεϊκότητας, πέφτει στο κενό:
ασυμμετρία και χαλαρότητα. Αδυναμίες, που προφανώς δε γίνονται
εύκολα αντιληπτές στην καρικατούρα.

Εδώ, στη φωτοσκίαση των βράχων, ο Παγώνης δείχνει αντιθέτως
μια αναπάντεχη, σχεδιαστική αντίληψη και ωριμότητα. Δε θα με
εξέπληττε, αν μάθαινα ότι παρ' όλα αυτά είναι ένας ικανότατος ζωγράφος.

Ορίστε, μερικά παραδείγματα ακόμη, ως προς το τι μπορεί να περιμένει κανείς...

Το χρώμα εδώ σώζει πολλά.
Το βασικό σκίτσο είναι μια ξεπέτα του κιαρατά!

Και να θες να το φτιάξεις χειρότερο, δε γίνεται!

Όσοι από εσάς με διαβάζω, θα έχει πέσει στην αντίληψή μου, η ιδιαίτερη εκείνη ευαισθησία, που τρέφω προς το αξιοπρεπές lettering. Με αυτό κατά νου, είναι εύκολο να κατανοήσετε την απερίγραπτη έκπληξη κι ευτυχία μου, καθώς ήδη από το πρώτο καρέ τρακάρω γωνία Μεράκι με Ποιότητα. Αυτό επιβεβαιώνει τη γενική μου θέση, πως δηλαδή τα παιδιά και όρεξη είχαν κι αισθητική αντίληψη είχαν, απλά υστερούσαν κάπως στις ικανότητες.

Εξαιρετικά επαγγελματικό lettering!!! Αυτά να τα βλέπει
εκείνη η αλλήθωρη των Εκδόσεων ΑΛΘΑΓΙΑ.

Τελειώνω με μια μικρή - ίσως αβάσιμη - υποψία, έτσι απλά για να την καταθέσω, σε πείσμα των καιρών, που πλακωνόμαστε όλοι για μιαν ανάληψη. Στο παρακάτω σκίτσο, διακρίνουμε μια διακριτική διαφοροποίηση: η ανατομική στάση και προοπτική σώματος του ήρωα είναι - κατ' εξαίρεση - πολλά κλικ πιο πάνω, από τη γενικότερη, ανατομική μετριότητα του κόμικ. Μη σας ξεγελάει η χαλαρότητα της γραμμής. Αν η γραμμή ήταν στιβαρή κι έμπειρη, το σκίτσο θα ήταν συγκρίσιμο με τα καρικατουρίστικα, αλλά περίτεχνα σώματα των αθλητών του Ολυμπιονίκη Αστερίξ. Ετούτος ο αναπάντεχος εκτροχιασμός από την κανονικότητα του "ΟΚ, άντε άλλο ένα σκίτσο" μ' έβαλε σε υποψίες. Δεν είναι σπάνιο, κάποιος να επηρεάζεται ή να εμπνέεται από αλλού. Άντε θα το πω στα ίσα: δεν είναι σπάνιο κάποιος να κλέβει ή ν' αντιγράφει από αλλού! Έκανα μια μικρή έρευνα, ωστόσο μάταια. Δεν έχω παραιτηθεί ακόμη της υποψίας μου, αλλά το πιθανότερο είναι σύντομα να το ξεχάσω, καθότι έχω και σημαντικότερα πράγματα να κάνω.

Χμμμ, ύποπτη στροφή στην ποιότητα!
Δυστυχώς, δεν είναι στροφή. Απλή στροβοτιμονιά.

4. ΓΕΝΙΚΗ ΕΝΤΥΠΩΣΗ - Καθώς να καθαρίζουνε κρομμύδια.

Καθώς προείπα, το κόμικ είναι αξιοπρεπέστατο, τόσο για τα ελληνικά δεδομένα, όσο και για την εποχή του. Το χιούμορ του συνήθως κρυόκωλο, σπάνια αγγίζει το ύψος του Τσιφόρου, με τον οποίο δεν κατάφερε να βρει μια χρυσή τομή και διατηρεί με τη Μυθολογία του μόνο χαλαρή σχέση. Γενικά, όμως, περνάς καλά κι ενίοτε σε κάνει να χαμογελάς. Κυρίως, με τη σουρεαλιστική επένδυση των φόντων με πλείστες όσες άσχετες λεπτομέρειες, παρά με το κεντρικό γκαγκ. Σε αυτό το τελευταίο, όμως, θα μου επιτρέψετε να επιμείνω λιγάκι. Αλλά, να κι αν δε μου επιτρέψετε!

Υπάρχει ένα ερώτημα, το οποίο με γυροφέρνει και με κατατρώγει, από την πρώτη στιγμή που ξανάπιασα στα χέρια μου ετούτο το ρημάδι, πλέον ως μεσήλικας. Ένα ερώτημα ασύλληπτα σημαντικό, η απάντηση του οποίου - αν θέλω να είμαι τίμιος - είτε θα αφήσει το κόμικ στην ίδια ημι-μέτρια θέση ή θα το εκτινάξει σε ύψη δυσθεώρητα, όσον αφορά στην ανεκτίμητη συμβολή του στην προσωπική μου πορεία και εξέλιξη. Έχει να κάνει, κυρίως, με θέμα δημιουργικού timing: η κότα έκανε τ' αυγό ή το αυγό την κότα; Και κατ' επέκταση: ποιος είναι η κότα και ποιος είναι το αυγό και πόσα απίδια βάνει ο σάκος;

Πριν από (... καθίστε, μετράω...) 20 χρόνια, αποφασίσαμε μ' έναν καλό μου φίλο να τολμήσουμε τη δημιουργία ενός κόμικ. Κάτι κάναμε. Διαβάζοντας τώρα, 20 χρόνια μετά, τον "Ηρακλή", ένιωσα ξάφνου σαν να διαβάζω ξανά τους εαυτούς μας. Αυτό το κρύο χιουμοράκι, πλαισιομένο από αμέτρητες γελοίες και σουρεάλ λεπτομέρειες, ειδικότερες τεχνοτροπίες και ερασιτεχνικές λύσεις σε στήσιμο και ανάπτυξη, ήταν όλα μα όλα deja-vu. Πώς εξηγούνται όλα ετούτα τα μυστηριώδη;;; Δυο πράγματα μπορώ να σκεφτώ: (α) είτε η "Ελληνική Μυθολογία" είχε επηρεάσει την τρυφερή εκείνη ηλικία μας (11-12 χρονών, όταν εκδόθηκε) και μας είχε διαμορφώσει ασυνείδητα, (β) είτε είμασταν κι εμείς, όπως Παγώνηδες και Βλαχάκηδες, "θύματα" της ίδιας προγενέστερης παράδοσης.

Μπορεί τελικά, σε κάποιο βαθμό, να 'ναι και τα δύο εξίσου αληθή. Ο εμπλουτισμός των καρέ με διάσπαρτες, σπιρτόζικες ή παντελώς άσχετες λεπτομέρειες, δεν είναι μια παράδοση ξένη στο ευρωπαϊκό κόμικ, το οποίο διεκδικούσε και το 99% της επιρροής πάνω μας.

Ηρακλής μαινόμενος! Δεν υπάρχει η παραμικρή γωνίτσα του καρέ,
η οποία να έχει μείνει ανέγγιχτη, από φαντασία κι ό,τι να 'ναι.
Καρέ τόσο "βεβαρυμένα", από λεπτομέρειες, δε μπορώ να θυμηθώ
αν έχω ξανασυντήσει. Κάτι-κάτι μου διαφεύγει...

Εδώ το lettering πήγε για ύπνο και το σκίτσο τρισάθλιο. Το ζητούμενο ωστόσο
είναι ο καταιγισμός μαλακίας, ωσάν ο καλλιτέχνης να απεχθάνεται
τους κενούς χώρους. Εννοείται ότι εγκρίνω! :-)

Ακόμη και τούτο το καρέ-κλανιά
δε γλίτωσε από το σουρεαλισμό:
διακρίνουμε τρεις παρεμβάσεις.
Κανένας συμβιβασμός με την
κανονικότητα.

Για να προχωρήσουμε, τώρα, και στην αντιδιαστολή...

Ibanez, ο βασιλιάς των σουρεάλ εξώφυλλων. Το εσωτερικό, αντιθέτως, χαρακτήριζε ένας
ιδιαίτερος μινιμαλισμός, στα όρια της φτώχιας. Μην ξεχνάμε, επίσης, την Οδό Τρέλλας 13,
στο οπισθόφυλλο της Βαβούρας, που ήταν δική του (όχι η Βαβούρα, η Οδός Τρέλλας).

Ο αγαπημένος Αχιλλέας!!! Στη φαντασία του καμουφλάζ είναι έκδηλη
αυτή η ευρηματική νοοτροπία του "ό,τι να 'ναι"...

Ο Λεονάρντο δεν πήγαινε φυσικά πίσω, σε ευρηματικότητα.
Ωστόσο, εκείνο που με σημάδεψε ήταν οι γλώσσες του...

Μετά την αντιδιαστολή και λίγη αντιτριαστολή...

Σχολικές αμαρτίες. Προσέξτε τη γλώσσα, που λέγαμε.
Συγκρίνετε, επίσης, τους κεραυνούς και τους καπνούς
με το αντίστοιχο σκίτσο του Παγώνη! Τυχαίο ή μοιραίο;

Τις παράλληλες αφηγήσεις (αράχνη, τσαλακωμένο φύλλο), διδάχτηκα
επίσης από το Λεονάρντο του De Groot (κρανίο, γάτα-ποντίκι).

Πολύ μεταγενέστερο, γύρω στο '96. Προσέξτε πως,
ομοίως, απεχθάνομαι τους κενούς χώρους...

Ίσως ποτέ να μη μάθουμε την αληθινή αλήθεια. Ίσως όμως και να τη μάθουμε. Ίσως όμως και όχι. Ίσως και ναι. Ίσως, πάλι, είναι ώρα να δώσω χαιρετίσματα σε όλους...